Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda yaptığı sunumda, üreticiyi korumak ve tüketiciyi kollamak için yeni uygulamalar geliştirdiklerini söyledi. Pakdemirli, “Bu uygulamaları beş başlık altında topladık; tarımsal destekler, sübvansiyonlu tarımsal krediler, müdahale alımları, Gelir Koruma Sigortası, sözleşmeli üretim. Biz, buna kısaca ‘beşi bir yerde’ diyoruz” dedi.

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 2020 yılı kesin hesabı, 2022 yılı bütçesi ile Bakanlığa bağlı kamu kurumlarının hesapları görüşülüyor. Görüşmeler, CHP’li vekillerin kısa süreli protestosunun ardından Bekir Pakdemirli’nin sunumuyla başladı. Bakan Pakdemirli, sunumunda özetle şunları söyledi:

PANDEMİDE GIDANIN ÖNEMİ ANLAŞILDI: “İki yıldır devam eden pandemi süreci, gıda güvenliğinin önemini tüm dünyaya açık bir şekilde gösterdi. Dünyada birçok ülkenin kapılarını kapattığı, tarımsal üretimin durma noktasına geldiği, tedarik zincirlerinin derinden sarsıldığı bu dönemde, son 19 yılda tarım-orman sektöründe oluşturduğumuz güçlü altyapı ve son 3,5 yıldaki projelerimiz sayesinde gıda arzı ile ilgili bir sorun yaşamadık. Yine bu süreçte, Sayın Cumhurbaşkanı’mızın liderliğinde tarımsal üretim ile ilgili aldığımız 106 tedbir sayesinde, tarımsal üretimin kesintisiz devamını sağladık. 2020 yılından itibaren yaşanan küresel pandemi ve buna bağlı ekonomik dalgalanmalar, tüm ülkelerin gıda politikalarını tekrar gözden geçirmelerine neden oldu.

Ülkemizin son 5 yıllına baktığımızda; don afeti yaşanan alanlarda 3,5 kat, kuraklık afeti yaşanan alanlarda 8,5 kat, yangın afeti yaşanan alanlarda 3,5 kat, sel-su baskını yaşanan alanların sayısında 2 kat artış olduğunu görüyoruz. Araştırmalar, 2050 yılındaki nüfusu beslemek için bugünkünden yüzde 60 daha fazla gıdaya, bu gıda üretimi için de yüzde 15 daha fazla suya ihtiyacımız olacağını gösteriyor.

TARIM DESTEKLERİNİ AÇIKLADI: Bu yıl yaşadığımız kuraklıktan etkilenen çiftçilerimize yanlarında olduğumuzu göstermek için birçok tedbir aldık. Bunlardan birkaçını sizlerle paylaşmak istiyorum. Bir; üreticinin verim kaybına göre dekara 30 lira ila 100 lira arası destek. Bu kapsamda kuraklıktan etkilenen çiftçimiz için yaklaşık 2,5 milyar lira bütçe ayırdık. İki; 2021 yılı basınçlı sulama desteği başvurularında, belge eksiği olmayan tüm projeleri kabul ettik. Bu projeler için 300 milyon lira kaynak sağladık. Üç; çiftimizin alın terinin güvencesi olan TARSİM kapsamında poliçedeki devlet desteğini ve çiftçiye ödenen hasar tazminat oranını yüzde 10 artırdık. Dört; besicimiz, süt üreticimiz, un ve yem sanayicimizin maliyetlerini azaltmak için TMO aracılığıyla uygun fiyatlı arpa ve buğday satışları başlattık. Beş; Bitkisel Üretimi Geliştirme Projeleri ile yüzde 75 hibeli tohum ve fidan temini gerçekleştirdik.

BEŞİ BİR YERDE: Tarımsal üretimin risklerden en çok etkilenen sektörlerin başında geldiğini dikkate alarak, üreticimizi korumak, tüketicimizi kollamak için mevcut uygulamalarımızı daha da etkinleştirerek yeni uygulamalar geliştiriyoruz. Bu uygulamaları beş başlık altında topladık; tarımsal destekler, sübvansiyonlu tarımsal krediler, müdahale alımları, Gelir Koruma Sigortası, sözleşmeli üretim. Biz, buna kısaca ‘beşi bir yerde’ diyoruz.

TÜRKİYE İLK SIRADA: Son 19 yılda, reel rakamlarla toplam 396 milyar lira destek ödemesi yaptık. Son 3 yılda, verdiğimiz desteklerde muazzam bir artış sağladık. 2017 yılında 12,9 milyar lira olan tarımsal destek miktarını 2 kat artırarak, 2022 yılında 25,8 milyar liraya çıkardık. Türkiye, 2020 yılında, OECD ülkeleri arasında tarımsal desteğin GSYH’ya oranında yüzde 1,61 ile ilk sıradadır. Son 19 yılda, bugünkü rakamlarla 261 milyar lira bitkisel üretim desteği ödedik. 59 milyar lira mazot ve gübre desteği ödemesi yaptık.

Stratejik ürünlere ilave desteklerle çiftçimizin yanında olduk. 2002’de 5 ürüne prim desteği verilirken bugün 18 ürüne pirim desteği sağlıyoruz. Pamuk primini yüzde 37,5 artışla 1 lira 10 kuruşa, ayçiçeği desteğini yüzde 25 artışla 50 kuruşa yükselttik.

Hububat grubunda 2020 yılında dekara 16 lira olan gübre desteğini, 2021 yılında 20 liraya, 2022 üretim sezonu için 32 liraya çıkardık. Yine diğer ürünlerde 2020 yılında dekara 4 lira olan gübre desteğini, 2021 yılında 8 liraya, 2022 üretim sezonu için 16 liraya çıkardık. Hububat grubunda sertifikalı tohum desteklerini ise 2020 yılında dekara 16 liradan 2022 üretim sezonu için dekara 24 liraya çıkarıyoruz. Bunun yanı sıra mazot maliyetinin yüzde 50’sini karşılamaya devam ediyoruz.

SANAYİ BÖLGESİNDE 150 BİN TON ET ÜRETMEYİ HEDEFLİYORUZ: Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi proje sayısını son 3 yılda 27’den 50’ye çıkardık. Bugüne kadar bakanlık olarak, yatırım programımızda yer alan Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgelerimize (TDİ-OSB), güncel rakamlarla 450 milyon lira altyapı kredisi sağladık. 2023 yılına kadar faaliyete geçen ve geçecek olan TDİ-OSB’lerimizde 150 bin ton et, 200 bin ton sebze üretimini hedeflemekteyiz.

Çiftçimizin alın terini güvence altına aldığımız TARSİM ile 2006’dan bu zamana kadar toplam 16,8 milyon adet poliçe düzenlenmiş, 15,6 milyar lira hasar tazminatı ödenmiştir. Bakanlık olarak sigorta poliçesi bedelinin yüzde 66’sına kadar biz karşılıyoruz.

SOĞAN PATATES DAĞITTIK: Hayvan yetiştiricimizin ve gıda sanayimizin ihtiyacı olan hububatı, Toprak Mahsulleri Ofisi’miz aracılığı ile regülasyon kapsamına aldık ve ekim ayı sonuna kadar 2,7 milyon ton hububatı uygun fiyatlarla çiftçimizle buluşturduk. Ayrıca bu yıl ramazan ayında, Sayın Cumhurbaşkanı’mızın talimatı ile üretici aleyhine yaşanan fiyat düşüşlerini engellemek amacıyla 5 bin 466 üreticiden 180 bin ton soğan ve patates alımı yaparak 81 ilde ihtiyaç sahibi ailelere dağıttık.

17,5 MİLYON HAYVAN ALDIK: Yine Et ve Süt Kurumu’muz tarafından, hayvancılık sektöründe, üreticiyi korumak ve piyasa regülasyonunu sağlamak amacıyla müdahale alımları devam ediyor. Bu kapsamda, son 3 yılda toplam 926 bin büyükbaş ve küçükbaş hayvan ve 17,5 milyon kanatlı hayvan alımı yapılarak yetiştiricilere toplam 6,4 milyar lira ödeme yapılmıştır.

Süt üreticilerini düşük fiyat baskısına karşı korumak için süt piyasası regülasyon faaliyetleri devam etmektedir. Bu kapsamda, süt üreticilerimize yaklaşık 1,2 milyar lira ödeme yapılmıştır. 2021 yılının ilk dokuz ayında süt tozu ihracatımız, yüzde 340 artarak, 120 milyon dolara ulaşmıştır. Aynı dönemde 96 bin ton süt tozu üretilmiş olup, 44 bin tonu ihraç edilmiştir. Yine ÇAYKUR kanalıyla çay sektörünü regüle ediyoruz. Ülkemizde üretilen yaş çayın yüzde 60’ı, ÇAYKUR’un 47 fabrikasında işleniyor. 2021 yılı yaş çay alım hedefi 650 bin ton iken 860 bin ton gibi rekor alım yapılarak çiftçimize bugün itibariyle 3,3 milyar lira ödenmiştir.

BİR YILDA 64 MİLYAR LİRA KREDİ KULLANILDI: 2021 yılında üreticimiz 64 milyar liraya yakın tarımsal kredi kullanmıştır. Hayvancılık sektörüne yönelik sıfır faizli kredi uygulamasında ise 1,7 milyon yetiştiricimiz toplam 42 milyar lira faizsiz kredi kullanmıştır.

SİGORTAYI YAYGINLAŞTIRACAĞIZ: ABD'de ilk olarak 1996’da başlayan ve şu an yapılan tarım sigortalarının yüzde 80'ini oluşturan Gelir Koruma Sigortası, Avrupa'da ilk defa benim talimatımla ülkemizde uygulanmaya başladı. Gelir Koruma Sigortası ile üretici daha ürünü ekerken gelirini bilecek ve teminat altına alacak. Bu yıl Konya’nın Cihanbeyli, Kadınhanı ve Karatay ilçelerinde buğday ürününde uygulayacağımız Gelir Koruma Sigortası’nı, 2023 yılından itibaren tüm Türkiye’de yaygınlaştıracağız.

ÜRETİMDE ARTIŞ SAĞLADIK: Son 19 yılda dekara verimde, buğdayda yüzde 40, mısırda yüzde 123, pamuk yüzde 40, domates yüzde 54, biberde yüzde 45 ve kuru fasulyede yüzde 95 artış sağladık. Tohumculuk sektörüne son 19 yılda toplam 4,5 milyar lira destek sağlayarak, 2020’de tohum üretimimizi 8,5 kat artışla 1,2 milyon tona çıkardık. 2002’de 17 milyon dolar olan tohum ihracatımız, 2020 yılında 9,5 kat artışla 162 milyon dolara yükselmiştir. Bugün, 86 ülkeye tohumluk ihracatı yapıyoruz. Bu çalışmalarla 2020’de Hatay’ın tarım alanı kadar, yani 2,1 milyon dekar araziyi üretime kazandırdık.

HAYVANCILIĞA DESTEKLER: Son 19 yılda, hayvancığa verdiğimiz bu destekler sayesinde büyükbaş hayvan sayımız yüzde 84,5 artışla 18,3 milyona, küçükbaş hayvan sayımız yüzde 80 artışla 57,4 milyona yükseldi. Son üç yılda ise hayvancılık konusunda yürüttüğümüz etkili politikalar ve hayvancılık desteklemelerindeki 2 kat artış ile büyükbaş hayvan varlığımızda yüzde 6 artışa ilave 2,2 milyon baş, küçükbaş hayvan varlığımızda ise yüzde 30 artışa ilave 13,1 milyon baş hayvanı sürülere kattık.

Verimliliğe yönelik çalışmalar sayesinde sığırda, 2002’de 184 kilo olan karkas verimi yüzde 65 artışla 305 kiloya, 19 litre olan günlük süt verimi ise 23 litreye çıkmıştır. Böylece, aynı dönemde toplam süt üretimimiz yüzde 173 artışla 23 milyon tona, kırmızı et üretimimiz yüzde 186 artışla 1,2 milyon tona yükseldi. 2002’de 61 bin ton olan su ürünleri yetiştiricilik üretimimizi, 2017 yılında 276 bin tona, 2021 yılı sonunda ise yüzde 70 artışla 470 bin tona çıkarıyoruz. 

MÜSİLAJLA MÜCADELE: Su ürünlerinde 1 milyar dolar olan 2023 hedefimizi, 2019’da 100 ülkeye ihracat yaparak yakaladık. 2021 yılı toplam su ürünleri ihracat tutarının 1,3 milyar dolara olmasını ve 1 milyar doların üzerinde dış ticaret fazlası vermesini bekliyoruz. Bu yıl Marmara Denizi’nde yaşamış olduğumuz müsilaj sorunu ile ilgili Bakanlığımız, üzerine düşen konularda çalışmalarını sürdürmektedir. Müsilajla mücadelede midye gibi deniz canlılarından azami derecede yararlanarak, doğal arıtma tesislerinin kurulması için çalışmaları da yürütmeye devam ediyoruz. Yine doğrudan 21 bin, dolaylı olarak da 100 bin kişi için ekmek kapısı olan balıkçılarımıza müsilajla mücadelede için gerekli desteği veriyoruz.

İŞLETMELERE CEZA: Gıdada taklit veya tağşiş ile ilgili cezaları caydırıcı hale getirdik. 2020’de, 1,4 milyon gıda denetimi gerçekleştirdik. 2021 Ekim ayı itibariyle 1,1 milyon denetim gerçekleştirilmiş olup, denetimlerimize devam etmekteyiz. Ülkemiz genelinde 25 Ekim 2021 tarihinde eş zamanlı olarak 7 bin 300 kontrol görevlimiz ile denetim seferberliği başlattık. Bu denetimlerde, 60 bin 362 gıda işletmesini denetledik. Bu kapsamda, vatandaşlarımızın sağlığı ile oynayan toplam bin 878 işletme hakkında yasal işlem uyguladık.

ORMAN YANGININA MÜDAHALE SÜRECİ 12 DAKİKAYA İNDİ: Orman yangınları ile mücadelede, 39 su atar helikopter, 3 amfibik uçak, 4 insansız hava aracı, 6 idari helikopter olmak üzere toplam 4 bin 311 taşıt ve 162 gözetleme kulesinde 324 kamera kullanıyoruz. Ayrıca orman yangınlarıyla mücadelede ilk defa askerî amaçlar dışında İHA’ları kullanmaya başladık. İnsansız gözetleme kulelerini hizmete aldık. Tüm bu çalışmalarımız ile orman yangınlarına ilk müdahale süremizi 40 dakikadan 12 dakikaya indirdik.

Bu yıl sel felaketi yaşadığımız Kastamonu, Sinop ve Bartın illerimizde 48 saatte yağan yağış, bir yılda yağan toplam yağışın 2/3’ne eşittir. Coğrafyanın da yüksek ve eğimli olması nedeniyle sel afetinin etkisi büyük olmuştur. Doğu ve Batı Karadeniz bölgelerinde meydana gelen taşkınlar sonrasında, acil eylem planları revize edilerek projeler hızlandırılmış ve inşaat aşamasında olanlar en kısa sürede bitirilecek şekilde çalışmalar tamamlanmıştır.

TARIMSAL HASILA REKOR KIRDI: Tarım sektörü, 2018 yılında yüzde 2,1, 2019 yılında yüzde 3,3, 2020 yılında ise yüzde 5,9 ile artan bir büyüme ivmesi kazanmıştır. 2021 yılının ilk 6 ayında ortalama yüzde 4,7 büyüyen tarım sektörü, ülkemize güç katmaya devam ediyor. Tarımsal hasılamız ise son 3 yılda yüzde 78 artışla 2020 yılında 337 milyar liraya ulaşarak Cumhuriyet tarihinin rekorunu kırdı.

TÜRKİYE GIDA VE TARIMDA İHRACATÇI: Bu üretim büyüklüğünün bir sonucu olarak, tarım ve gıda ürünleri ihracatımız da her geçen yıl artmaya devam ediyor. Son 3 yılda, toplamda yaklaşık 60 milyar dolar ihracata, 15,4 milyar dolar dış ticaret fazlasına ulaştık. Geçen yıl ihracatımız 20,7 milyar dolar, dış ticaret fazlamız ise 5,5 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Artık 206 ülkeye, 2 bin 90 çeşit tarım ve gıda ürünü ihraç edebilen bir seviyedeyiz. Bu veriler, ülkemizin tarım ve gıda ürünlerinde kendi kendine yeterli olduğunu ve ‘net ihracatçı’ konumda oluğunu tam olarak göstermektedir.

2021 yılı ilk 9 ayında ise tarımsal ihracatımız, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 19 artışla 17,4 milyar dolara, dış ticaret fazlamız yüzde 37 artışla 4,8 milyar dolara yükseldi. Ayrıca 2020 yılında ülkeler bazında kendi kendine yeterliliğe baktığımızda; Çin’de yüzde 46, Almanya’da yüzde 78, ABD’de yüzde 88 iken bu oran Türkiye’de yüzde 136 olarak gerçekleşmiştir. Bir hususu da gururla ifade etmek isterim ki son 19 yılda canlı hayvan, hayvansal ürün ve su ürünleri ihracatımız 9,3 kat arttı.

ÜRETİM HEDEFLERİNİ AÇIKLADI: 2022 yılında, sertifikalı tohum üretimimizi yüzde 5 artış ile 1,3 milyon tona, yılda ortalama 500 bin dekar alanda yapılan mera ıslah ve amenajman çalışmalarını yüzde 100 artırarak yılda 1 milyon dekara çıkartacağız. Yerli kaynaklar ile üretilen ve 2020 yılında 390 bin ton kullanılan organik ve organominarel gübre kullanımını, 2022 yılında yüzde 28 artış ile 500 bin tona çıkaracağız. Büyükbaş hayvan varlığını 18,6 milyon başa, küçükbaş hayvan varlığını 65 milyon başa çıkaracağız.

Yine süt üretimini 23,6 milyon tona, kırmızı et üretimini 1,6 milyon tona, tavuk eti üretimini 2,4 milyon tona, yumurta üretimini 22,5 milyar adete ve bal üretimini 122 bin tona yükseltmeyi hedefliyoruz.

46 baraj, 10 HES, 18 gölet ve bent, 53 sulama tesisi, 15 içme suyu tesisi, 3 atık su tesisi, 50 yeraltı barajı, 133 taşkın koruma tesisi ve 32 arazi toplulaştırma projesi olmak üzere su ve sulama alanında toplam 360 tesisi tamamlayacağız. Köy Bazlı Kuraklık Verim Sigortası branşında eşik verim değerini yüzde 70’ten yüzde 80’e, devlet prim desteğini ise yüzde 60’dan yüzde 70’e çıkaracağız.”