ŞEYMA PAŞAYİĞİT

Sayıştay, maden ocaklarında iş güvenliğinin hiçe sayıldığını ortaya koydu. Türkiye Taşkömürü Kurumu Genel Müdürlüğü ile beş müessese için ayrı ayrı tutulan raporlarda, 2019 ve 2020’de Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı müfettişlerinin müesseselere gitmedikleri, denetim ve teftiş yapmadıkları ortaya çıktı. Karadon ve Kozlu’da, yeraltı işlerinde solunabilir ve patlayabilir tozla mücadele kapsamındaki yönetmelikte belirtilen “maruziyet sınır değerinin” fazlasıyla aşıldığı görüldü. Kozlu içinde meslek hastalığına yakalanan işçi sayısının 395’e yükseldiği kayıtlara geçti. Üzülmez’de sadece bir yılda 675 işçinin yaralandığı, 2 işçinin hayatını kaybettiği belirlendi.

Sayıştay’ın, Türkiye Taşkömürü Kurumu Genel Müdürlüğü’nün 2020 faaliyetlerinin denetimlerini içeren raporu ile Amasra, Armutçuk, Karadon, Kozlu, Üzülmez müesseselerinin denetimini içeren raporlarında dikkat çeken bulgular yer aldı.

Taş Kömürü Kurumu Genel Müdürlüğü raporuna göre; kuruma bağlı müesseselerde yeterli sayıda işçi çalışmadığı için hem iş güvenliğinin yetersiz kaldığı hem üretim ve işgücü verimliliklerinin düştüğü görüldü.

AMASRA’DA BİR YILDA 164 İŞÇİ YARALANDI

Amasra Taşkömürü İşletme Müessesesi raporunda, “2020 yılı üretim faaliyetlerinde iş kazalarının olduğu” tespiti yapıldı. Buna göre; müessesede 2020 yılında 157’si yeraltında, 7’si yerüstünde olmak üzere toplam 164 iş kazasında 164 işçi yaralandı. 25 günlük eğitimden sonra fiili olarak üretimde yer alan 168 pano ayak üretim işçisinin işe başlamasından sonra iş kazalarında belirgin artışlar meydana geldi. 2019’da meydana gelen 190 kazanın 72’si göçük, 81’i düşme, çarpma, yuvarlanma veya kayma, 10’u malzeme taşıma veya kullanma, 11’i nakliyat, 5’i makine elektrik nedeniyle; 2020 yılında meydana gelen 164 kazanın 60’ı göçük, 72’si düşme, çarpma, yuvarlanma veya kayma, 17’si malzeme taşıma, 9’u nakliyat, 3’ü makine elektrik nedeniyle yaşandı.

Sayıştay, göçüklerin önlenmesi için “Müessesede çalışan iş güvenliği uzmanları, nezaretçi, vardiya ve ocak mühendislerinin ocak içi denetimlerini sıklaştırmaları, tahkimat eksikliği ve hatası görülen yerlerde bu eksiklik ve hatalar giderilmeden çalışmaya müsaade edilmemesi, kazı usta ve yardımcılarına verilen tahkimat ve iş güvenliği eğitimlerinin periyodik olarak devam etmesi, tahkimat sisteminin gözden geçirilerek iyileştirilmesi dahil her türlü tedbirin alınması gerekmektedir” uyarısı yaptı.

ARMUTÇUK’TAKİ İŞÇİLERİN İCRA BORÇLARI TOPLAMI 9,4 MİLYON TL’Yİ GEÇTİ

Armutçuk Taşkömürü İşletme Müessesesi raporunda, işçilerin borçlarına ilişkin veriler yer aldı. İcra kesintisi nedeniyle 57 işçinin 500 bin, 740 bin, 915 bin TL civarında borcu olduğu, 36 işçinin 100 bin TL üzerinde borcu olduğu, icra borçları toplamının 9,4 milyon TL’yi geçtiği, bu işçilerden 33 adedinden nafaka kesintisi de yapıldığı, yüklü miktarda icra borcu bulunan işçilerin maaş bordroları üzerinde yapılan incelemede hiç maaşlarının çıkmadığı veya ellerine cüzi miktarda bir para geçtiği görüldü. Sayıştay, mali yönetim ve para kullanım hususlarını içeren eğitim programı hazırlanması önerisinde bulundu.

KARADON’DA SOLUNABİLİR VE PATLAYABİLİR TOZ SEVİYESİ FAZLASIYLA AŞILDI

Karadon Taşkömürü İşletme Müessesi raporunda, taşkömürü ocaklarında meslek hastalıklarının önlenmesi ve iş güvenliği açısından solunabilir ve patlayabilir tozla mücadele kapsamında alınan önlemlerin zaman zaman aksadığı ve yeraltı işyerlerinde ‘Tozla Mücadele Yönetmeliği’nde belirtilen maruziyet sınır değerlerinin aşıldığı tespiti yapıldı. Yeraltında kömür kazısı ve nakli sırasında oluşan kömür tozlarının havalandırma ile bütün ocağa yayılması, tane boyutu çok küçük olan tozların sürekli ortamda dolaşması, çalışanların sağlığını olumsuz etkiledi. 2020 yılsonu itibarıyla 41 işçiye meslek hastalığı tanısı konuldu, 98 işçinin de henüz tanı konulmamasına rağmen şüpheli kategorisinde yer aldı. “Müessese Gelik ve Kilimli İşletmeleri yeraltı işyerlerinde İş Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığı’nca 2019 ve 2020 yılı toz ölçüm sonuçlarına ilişkin düzenlenen çizelgeler incelendiğinde, Gelik ve Kilimli İşletmesine ait pek çok işyerinde zaman zaman Tozla Mücadele Yönetmeliği’nde belirtilen ‘yüzde 5 ve daha az SiO2 içeren kömür tozları için maruziyet sınır değeri olan 2,4 mg/m³’ değerinin fazlasıyla aşıldığı görülmektedir” tespiti yapıldı. Sayıştay, gereken her türlü önlemin alınması yönünde uyarı yaptı.

KOZLU’DA 395 İŞÇİYE MESLEK HASTALIĞI TEŞHİSİ KONULDU

Kozlu Taşkömürü İşletme Müessesi raporunda da meslek hastalıklarının önlenmesi ve iş güvenliği açısından solunabilir ve patlayabilir tozla mücadele kapsamında alınan önlemlerin zaman zaman yeterli olmayarak Tozla Mücadele Yönetmeliği’nde belirtilen maruziyet sınır değerlerinin aşıldığı görüldü. Kurum bazında 2020 yılında 8 kişinin daha meslek hastalığına yakalanması ile hasta sayısının 122’ si kesin, 273’ ü şüpheli olmak üzere 395’e yükseldiği, 31’i kesin, 65’i şüpheli olmak üzere 96’sının Kozlu Müessesesi İhsaniye İncirharmanı İşletmesi'nde çalıştığı tespiti yapıldı.

ÜZÜLMEZ’DE BİR YILDA 675 İŞÇİ YARALANDI, 2 İŞÇİ HAYATINI KAYBETTİ

Üzülmez Taşkömürü İşletme Müessesi raporunda, sadece bir yılda yaşanan 687 iş kazasında 675 işçinin yaralandığı, 2 işçinin hayatını kaybettiği tespit edildi. 200 el veya parmak yaralanması, 111 baş yaralanması, 108 ayak yaralanması, 95 kol yaralanması, 71 gövde yaralanması, 33 diz yaralanması, 23 bacak yaralanması yaşandığı kaydedildi. Sayıştay, bu konuya ilişkin “Yetkililerin bu kazalar ve nedenleri ile önlenebilmeleri üzerinde titiz bir şekilde durmaları ve bu kazaların önlenmesine yönelik eğitim, denetim, kontrol, tahkimat sisteminin gözden geçirilerek, iyileştirilmesi dahil her türlü tedbiri almaları, gerek çalışma öncesi gerekse çalışma esnasında ocak mühendisi, vardiya mühendisi, ocak şefi, nezaretçi ve ustaların arın kayması, kavlak ve taş düşmesi kontrollerini, tavan ve yanal basınç kontrollerini daha dikkatli yapmaları, bu doğrultuda tahkimat yönergesine göre tahkimat sistemindeki eksiklikleri belirleyip, bunlar giderilmeden çalışmaya müsaade etmemeleri gerekmektedir” uyarısı yaptı. Sayıştay’ın 2019 ve 2020 yıllarında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı müfettişlerinin müesseseye gelmedikleri, denetim, teftiş yapmadıkları yönündeki tespiti dikkat çekti. Sayıştay, denetimlerde sıkça tekrar ettiği görülen, yönetmeliklere aykırı olan ve işçiler için hayati tehlike yaratabilecek 14 unsur sıraladı.