Bilimin sesine kulak verelim: Aşılar, pandeminin kontrol edilmesinde en önemli aracımızdır!

COVID-19, geçtiğimiz iki yıla göre daha az görülmekle birlikte toplum sağlığı ve bireylerin sağlığı açısından önemini halen korumaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’nün haftalık yayımladığı son durum raporunda da bildirildiği gibi, azalan test sayılarına ve eksik bildirimlere rağmen COVID-19 olguları küresel olarak artış göstermektedir.

COVID-19, riskli gruptaki kişilerde ağır seyredebilmekte ve ölümle sonuçlanabilmektedir. Dünya Sağlık Örgütü’nün raporlarına göre pandeminin başlangıcından itibaren en az 7 milyon kişi COVID-19 nedeniyle yaşamını yitirmiştir. Ancak COVID-19 pandemisinde vaka ve ölüm sayılarının kayıtlara geçenin çok ötesinde olduğu açıktır. Dünya Sağlık Örgütü 2021 yılı sonu itibarıyla Türkiye'de COVID-19 ölüm sayısının Sağlık Bakanlığı'nın duyurduğundan 3,2 kat daha fazla olduğunun tahmin edildiğini bildirdi.

COVID-19’un ağır seyretmesini ve ölümcül olmasını engellemek için aşı çalışmalarına olağanüstü hız verilerek toplumun aşılanmasına 8 Aralık 2020 tarihinde başlandı. Bugüne kadar yaklaşık 5.5 milyar insana toplam 13 milyar doz aşı uygulandı.

Ülkemizde uygulanan her iki aşı türünün (Biontech ve Sinovac) güvenli ve etkin oldukları bilimsel çalışmalarla kanıtlandı. “Aşı etkinliği”, ideal, kontrollü koşullar altında bir aşının bir hastalığın görülme sıklığını ne kadar iyi azalttığının bir ölçüsüdür. Başka bir deyişle, bir araştırma laboratuvarında veya yüksek düzeyde kontrollü bir çalışmada test edildiğinde bir aşının bir virüsün yayılmasını ne kadar iyi önlediğinin bir ölçüsüdür. “Aşı etkililiği” ise gerçek dünya koşullarında bir aşının bir hastalığın görülme sıklığını ne kadar iyi azalttığının bir ölçüsüdür. Başka bir deyişle, toplumda fiilen kullanıldığında bir aşının hastalığın yayılmasını ne kadar önlediğinin ölçüsüdür. Ülkemizde uygulanan aşıların etkin olduğu bilinmekle birlikte, aşı etkililiğinin ne durumda olduğu, Sağlık Bakanlığı’nın bu konuya ilişkin veri açıklamaması nedeniyle tam olarak bilinmemektedir. Bu nedenle aşı etkililiği için yurt dışında yayınlanmış araştırma verileri kullanılmaktadır.

Ülkemizde kullanılan mRNA aşısının etkililiği son yayınlanan araştırmalara göre inaktif aşılara göre daha yüksek bulunmuştur. Bu nedenle özellikle risk grubundaki kişiler için mRNA aşıları kullanılması önerilmektedir.

COVID-19 hastalığının etkeni olan SARS-CoV-2 virusunun antijenik yapısını sürekli değiştiği ve yeni varyantların ortaya çıktığı bilinmektedir. En son endişe verici varyant olarak tanımlanan Omikron, geçtiğimiz yılın Kasım ayında ortaya çıkmıştır ve halen baskın olan varyanttır. Omikron’un da sub-varyantları yani alt tipleri vardır. Aşıların yeni ortaya çıkan varyantlara etkinliğinin giderek azaldığı gösterilmiştir ve bu nedenle de iki değerlikli (bi-valan) yani hem orijinal virüsü hem de Omikron varyantını içeren yeni nesil mRNA aşısı geliştirilmiş, bu aşının da güvenli ve etkili olduğu bilimsel araştırmalarla gösterilmiş ve ABD ve Avrupa Birliği ülkelerinde kullanılmaya başlanmıştır. Bi-valan yani iki değerlikli aşı, henüz ülkemizde bulunmamaktadır.

COVID-19 aşıları, virüsün sürekli değişen antijenik yapısı nedeniyle hastalığın yayılmasını ve hafif geçirilmesini azaltmakla birlikte tam olarak engelleyememektedir. Ancak mRNA aşıları ağır hastalığı ve ölümü belirgin şekilde engellemektedir. ABD’de yapılan bir değerlendirmede aşılama ile birlikte 120 milyon kişinin enfekte olmasının, 18.5 milyon kişinin hastaneye yatmasının ve 3.2 milyon kişinin de ölmesinin önüne geçildiği bildirilmiştir. Ülkemizde ise Sağlık Bakanlığı verileri açıklamadığı için kaç kişinin ölmesinin engellendiği bilinememektedir.

Ağır hastalığı ve ölümü azalttığı net bir şekilde bilinen COVID-19 aşılarının riskli gruptakiler başta olmak üzere tüm topluma (çocuklar dahil) uygulanması büyük önem taşımaktadır.

Tüm aşılarda olduğu gibi COVID-19 aşılarının da bazı yan etkileri olabilmektedir. Sık görülen yan etkiler aşı yerinde ağrı, ateş, halsizlik, baş ağrısı, kas ağrısı, ishal gibi yan etkilerdir. Bu yan etkiler, aşı ile verilen antijene karşı vücudumuzun yanıt vermesi nedeniyle ortaya çıkar. Genellikle kısa (1-3 gün) sürer ve çoğunlukla günlük yaşantıyı etkilemeyecek kadar hafiftir. İki dozda uygulanan aşılarda ikinci dozdan sonra yan etkiler biraz daha sık görülebilir. Şikayetler ağrı kesici, ateş düşürücü ile azaltılabilir. Nadiren alerji görülebilir.

Aşıların istenmeyen etkilerinin takibine yönelik olarak sistemlerin oluşturulduğu ülkelerde, örneğin ABD’de ve Avrupa ülkelerinde, aşılardan sonra gelişen “farklı” durumlar yakından izlenmekte ve rapor edilmektedir. Örneğin Amerika Birleşik Devletleri'nde 14 Aralık 2020'den 14 Aralık 2022'ye kadar 660 milyon dozdan fazla COVID-19 aşısı yapılmıştır. COVID-19 aşılamasından sonra ciddi sağlık olayları (Anaflaksi -ciddi alerjik reaksiyon-, miyokardit -kalp kasının iltihaplanması-, perikardit -kalbin dış zarının iltihaplanma- vb.) nadiren yaşanmıştır. Ülkemizde kullanılan mRNA aşısıyla ilgili hiçbir ölüm bildirilmemiştir.

Güvenilir, saygın kurumların web sayfalarında bilimsel araştırmaların sonuçlarına göre mRNA aşılarının “güvenli” olduğu açık bir şekilde bildirilmektedir. Nadir görülebilen bazı yan etkilere ilişkin bilgiler de paylaşılmaktadır. Ülkemizde aşılama sonrası istenmeyen etkileri izlemeye yönelik bir sistem olmadığından bu tür verilere ulaşmamız maalesef olanaklı değildir. Sağlık Bakanlığı’na, aşıların uygulamaya girdiği ilk günden bu yana aşı etkililiği ve yan etkilerle ilgili verileri açıklama çağrımıza, Bakanlık bugüne kadar maalesef olumlu yanıt verememiştir.

Aşı hayat kurtarır. COVID-19 pandemisinde de güvenli ve etkili aşılar sayesinde küresel düzeyde milyonlarca insanın hayatı kurtulmuş, on milyonlarca insanın hastaneye yatması engellenmiştir.

Sağlık Bakanlığı ivedi olarak iki değerlikli mRNA aşılarını ve 12 yaşın altındaki çocuklar için kullanılabilecek aşıları ücretsiz olarak uygulanmak üzere sağlamalıdır. Yurttaşlarımızı bilimin sesine kulak vermeye ve aşılarını yaptırmaya çağırıyoruz.

CHP COVID-19 Danışma Kurulu