DİLAN KUTLU 

Kooperatiflerin denetimini ve işleyişini değiştirmeye yönelik torba kanun teklifi bugün TBMM’de görüşülüyor. 26 maddelik kanun teklifini ANKA Haber Ajansı’na değerlendiren CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, “Ne olursa olsun bir üst kuruluşa bağlanacaksınız’ diyor. İkincisi denetim mekanizması getiriyor. Kooperatifler, zorunlu bir ticari işletmeye dönüştürülüyor. Küçük üretici ve dayanışmacı olan kooperatiflerin canını okuyacak bir kanun teklifi” dedi.

Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile “kamuya yararlı dernekler, vakıflar, kooperatifler, birlikler ile bu kurum ve kuruluşların her türlü ortaklık ve iştirakleri”, Devlet Denetleme Kurulu’nun denetim görevi kapsamına alınmıştı. Aradan bir ay geçtikten sonra, bugün; “Kooperatifler Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”, TBMM’de görüşülmeye başlandı

Kooperatiflerin yapısını, işleyişini değiştirmeye yönelik 26 maddelik kanun teklifi; orman kooperatifleri, tarım kooperatifleri, inşaat kooperatifleri, ulaşım kooperatifleri gibi farklı sektörlerdeki pek çok kooperatifi kapsıyor.

Kanun teklifine göre; kooperatiflere, bağlı oldukları bir üst kuruluş olan birliklere üye olma zorunluluğu getirilecek. Merkez Birliğine üye olmayan kooperatifler; “kamu kaynaklarından, desteklenen kredilerden, tarımsal desteklerden” yararlanamayacak.

Kooperatiflerin denetim mekanizmasının değiştirilmesi de öngörülüyor. Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yetkilendirilen “bağımsız denetçilerin” kooperatifleri denetleyebilecek. Bakanlık tarafından denetleyecek kişilerin ücretleri ise kooperatifler tarafından karşılanacak.

“KANUN TEKLİFİ, KÜÇÜK KOOPERATİFLERİN CANINI OKUYACAK”

CHP Tarımdan Sorumlu Genel Başkan Başdanışmanı ve Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, teklifi; “Bütününde küçük üretici ve dayanışmacı olan kooperatiflerin canını okuyacak” bir teklif olarak değerlendirdi. Sarıbal, ANKA Haber Ajansı’na şunları söyledi:

“Bu kanunla çok net şunu söylüyor. Kooperatifler bundan sonra üç yılda bir değil, iki yılda bir kongre yapacak diyor. Kooperatifler zaten yönetime gelene kadar iki yıl zaten geçiyor. İki yıl sonra siz bir kooperatifi yeniden genel kurula götürdüğünüzde o kooperatifin yöneticileri aslında birçok hizmeti yapamamış oluyor. Bundan sonraki kanunlar gibi ‘ben yaptım oldu’ komisyonda çoğunluk esasına göre nasıl olsa geçer anlayışıyla yapılmış bir kanun.  

“KOOPERATİFLER TİCARİİŞLETMEYE DÖNÜŞTÜRÜLÜYOR”

Kooperatifler bir ticari işletme gibi durabilirler ama bu kanunla zorunlu bir ticari işletmeye dönüştürülüyor. Yani şirketlere dönüştürülüyor. Bu da küçük olan kurumların artık bu işi yapamadıkları demektir. Birincisi, ‘Ne olursa olsun bir üst kuruluşa bağlanacaksınız’ diyor. Üst kuruluşa bağlanmanın bir bedeli var. Zaten zar zor dönen bu kooperatifler bir üst kuruluşa gönderilen payla artık orada tutunamayacakları kesin. Küçük kooperatiflerin tutunmasına engel."

Denetçilere ve birliklere para vermek zorunda kalacağını söyleyen Sarıbal şöyle devam etti:

“İkincisi denetim mekanizması getiriyor. Diyor ki, ‘Serbest Denetim ağından yararlanacaksınız, sürekli denetime tabi olacaksınız ve denetimci kuruluşa da bildireceksiniz’ oysa her yıl o kooperatifler denetime tabidir. Dolayısıyla buradan da denetim şirketine verecekleri maliyetle o kooperatif ciddi bir maliyete giriyor. Kooperatifler, bir üst kuruluşa üye olacak, oraya bir pay aktaracak. Onunla beraber denetimci bir kuruluşa pay aktaracak. Bunlarıüst üste koyduğunuzda zaten mali yükümlülükten dolayı o kooperatiflerin büyük bir kısmı ne yazık ki süreci yönetemeyecek.”

"ÖZERKLİKLERİ YOK EDİLECEK" 

Kooperatiflerin şirketleşeceğini belirten Sarıbal, “Diyorlar ki ‘siz artık şirketleşeceksiniz şirket gibi davranacaksınız.  O yüzden de karlılık meselesi üzerinden bakacağız’ üst organlarının da müdahale etme noktasına getirilecekler. Çünkü tamamen sanayi bakanlığına ve ticari bakanlığına bağlarsanız kendi özerkliklerini yok edeceksiniz” diye konuştu.

"HALKIN KURDUĞU KOOPERATİFLERE MÜDAHALE ALANI AÇILIYOR"

İktidarın halkın kendi gücüyle kurduğu kooperatiflere “operasyon” yaptığını ifade eden Sarıbal, “Özerk demokratik halkın bizzat kendisinin kurduğu kooperatiflere müdahale etme alanı açıyor. Kooperatif alanını tamamen iktidar kendi kontrolüne almaya çalışarak oradan bir bize göre siyasi alan yaratmaya çalışıyor. Benim dediğimi yaparsanız size yaşama hakkını tanırım” dedi.