GÜRKAN DEMİRTAŞ

Orman Genel Müdürlüğü (OGM) 2020 Yılı Sayıştay Denetim Raporu’na göre; OGM’nin taşra teşkilatını oluşturan 28 Orman Bölge Müdürlüğü görev alanında yer alan 649 maden izin sahasının 152’sinde, izinsiz yapılar ve izin amacı dışında kullanımlar tespit edildi.

OGM 2020 Yılı Sayıştay Denetim Raporu’nda, konuya ilişkin şu bilgilere yer verildi:

“OGM taşra teşkilatını oluşturan 28 Orman Bölge Müdürlüğü görev alanında yer alan ve Orman Kanunu’nun 16’ncı maddesi gereğince izin verilen maden izin sahalarından örnekleme yöntemi ile seçilen 649 maden izin sahasının 152’sinde, izinsiz yapılar ve izin amacı dışında kullanımlar tespit edilmiş olup; Kurum tarafından maden izin sahalarının kontrollerine yönelik etkin bir denetimin yürütülemediği görülmüştür.

“TEK ZAMANLI UYDU GÖRÜNTÜSÜ İLE KONTROL VE DENETİMLERİ YETERLİ OLMAMAKTADIR”

Maden izin sahalarındaki idare izni olmayan yapılar ile izin amacı dışındaki kullanımlar, OGM’nin kurduğu ORBİS üzerinde yer alan diğer modüllerden (kadastro vb.) de yararlanılmakta, ancak tek zamanlı uydu görüntüsü ile kontrol ve denetimleri yeterli olmamaktadır.

Buna göre; ORBİS sisteminde sayısal haritaları tamamlanmış maden izni dosyalarından KML (Keyhole Markup Language) uzantılı harita formatında dosyalar oluşturulmaktadır. Bu dosyalar üzerinde belli zaman aralıklarında çekilmiş uydu görüntüleri ile zamansal ve mekansal değerlendirmeler yapılmış olup; sonuçlar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

İZNİ OLMAYAN YAPILAR VE İZİN AMACI DIŞINDA KULLANIMLAR

Söz konusu tablo incelendiğinde, maden izin sahalarının olurlarına yönelik harita girişleri tamamlanmış dosyalardan örneklemle seçilen KML uzantılı 649 maden izin sahasından 46 sahada idare izni olmayan yapılar yapıldığı; 30 sahada izin amacı dışında kullanımlar olduğu; 76 sahada ise hem idare izni olmayan yapılar hem de izin amacı dışında kullanımlar olduğu görülmüştür.

Kurum, maden izin sahalarına yönelik 152 sahada tespit edilen ‘idare izni olmayan yapılar, izin amacı dışında kullanımlara’ yönelik bölge müdürlüklerinden görüş istediğini, bir kısmında zabıt tanzim edildiğini; izinsiz kullanımlara ilişkin ise işlemlerin yerine getirileceğini ve takibinin yapılacağını ifade etmiştir. Maden izin sahalarında aşımlarla ilgili kendi kontrol ve denetimleri yanında ayrıca ormancılık büro ve şirketlerinden hizmet alınması ile ilgili yönetmelik çalışması başlattığını, yayımlanması durumunda kurumun uygun gördüğü zaman ve periyotlarda kontrol ve denetim yapılacağını belirtmiştir. Öte yandan ORBİS’in e-İzin modülünün aktif olarak tüm teşkilatça kullanılmaya başlanıldığını, sistemin diğer tüm birimleri tarafından tam ve etkin olarak kullanıldığında izin verilen sahaların KML görüntülerinden de kontrol edilmesinin sağlanabileceğini ifade etmiştir.

“KURUM HANGİ SAHALARDA ZABIT TUTTUĞUNU BELİRTMEMİŞTİR”

Kurum, maden izin sahalarına yönelik hangi sahalarda zabıt tuttuğunu belirtmemiştir. Ayrıca izinsiz kullanımlara yönelik işlemlerin yerine getirileceği ve takip edileceği ifade edilmesine rağmen buna ilişkin veriler ortaya konulmamıştır.

Dolayısıyla maden izin sahalarında, idare izni olmayan yapılar ve izin amacı dışında kullanımlar gibi iş ve işlemlerle ilgili yapılan kontrollerin işlevsel olmadığı, ORBİS'te verilen link üzerinden sistem tabanlı ve risk odaklı kontrollerin yapılmadığı görülmüştür.

GEÇMİŞ YIL RAPORLARINDA YER ALMASINA RAĞMEN, KONTROLLER YETERİ DÜZEYDE İYİLEŞTİRİLMEDİ

Maden izin sahalarında kontrollerin yeterince yapılamadığı konusu, geçmiş yıl Sayıştay Denetim Raporlarında yer almasına ve kurumca talimat ve uyarılar yapılmasına rağmen; kontrollerin yeterli düzeyde iyileştirilemediği görülmüştür.”