GÜRKAN DEMİRTAŞ

Maden ve Petrol İşletmeleri Genel Müdürlüğü 2020 yılı Sayıştay Denetim Raporu’nda; 3213 Sayılı Maden Kanunu kapsamında maden sahalarındaki rehabilitasyon çalışmaları için alınan çevre uyum bedellerinin, maliyetleri kapsayacak miktar ve işleve sahip olmadığı belirlendi.

Sayıştay, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın bağlı kuruluşu Maden ve Petrol İşletmeleri Genel Müdürlüğü’ne ilişkin 2020 yılı denetim raporunu yayınladı. Raporda konuya ilişkin şu değerlendirmeler yapıldı:

MADEN SAHALARINDAKİ REHABİLİTASYON ÇALIŞMALARI İÇİN ALINAN ÇEVRE UYUM BEDELLERİ, MALİYETİ KAPSAMIYOR

Kurumda yapılan denetimlerde 3213 Sayılı Maden Kanunu kapsamında maden sahalarındaki rehabilitasyon çalışmaları için alınan çevre uyum bedellerinin, maliyetleri kapsayacak miktar ve işleve sahip olmadığı görülmüştür.

3213 sayılı Maden Kanunu’nun ‘Ruhsat bedeli, cezalar ve diğer yaptırımlar’ başlıklı 13’üncü maddesinde;

‘Madde 13 – (Değişik: 4/2/2015 – 6592/9 md.)

Faaliyet sonrası sahanın çevre ile uyumlu hâle getirilerek 7’nci madde kapsamındaki mülkiyet izni sahiplerinden sahanın kabul edilerek teslim alındığına dair belgelerin Genel Müdürlüğe ibraz edilmesi şartı ile (…) bu Kanun kapsamında ruhsata ilişkin geçmiş borcunun bulunmaması hâlinde çevre ile uyum bedeli iade edilir’ denilmektedir.’

REHABİLİTASYONU YAPILMAYAN SAHALARIN VALİLİKLER TARAFINDAN REHABİLİTE EDİLMESİNDE BÜTÇE VE PERSONEL YETERSİZ

Yapılan incelemelerde çevre uyum bedelleri ile ilgili olarak;

1-Yıllar itibariyle Genel Müdürlük tarafından tahsil edilen çevre ile uyum bedellerinin, maden sahalarında yapılacak rehabilitasyon çalışmalarının maliyetini karşılayacak tutarda olmadığı,

2- Yatırılan bu bedellerin, Genel Müdürlük tarafından mali mevzuatlar gereği yasal olarak nemalandırma imkanının bulunmadığı,

3-İptal edilen veya terk edilen ve rehabilitasyonu yapılmayan maden sahalarının Valilikler tarafından rehabilite edilmesinde gerek bütçe temini ve gerekse personel yetersizliklerinin bulunduğu, tespit edilmiştir.

MEVZUATTA PLANLANAN DEĞİŞİKLİKLER, 2020 DENETİM DÖNEMİNDE TAMAMLANMAMIŞTIR

Anılan sorunlar nedeniyle Genel Müdürlük tarafından hazırlanan taslak kanun değişikliğinde, Türk Maden Kanununda işletme izni bulunan ruhsatlardan her yıl hesaplanan devlet hakkının, açık işletmelerde yüzde 8’i, yeraltı işletmelerinde ise yüzde  4’ü üzerinden ruhsat sahiplerine iade edilmemek üzere rehabilitasyon bedeli adı altında bir bedel alınması, ayrıca Genel Müdürlüğe yatırılan çevre ile uyum bedellerinin değişikliğin gerçekleştirildiği tarihte çevre ile ilgili hesaba aktarılacağı hususlarında düzenlemeler öngörüldüğü anlaşılmıştır.

Yani yapılmasıöngörülen değişiklikle yürürlükteki mevzuatta işletme ruhsat bedeli üzerinden alınan çevre ile uyum bedeli yerine işletme izni bulunan ruhsatlar için tahakkuk edecek devlet haklarıüzerinden rehabilitasyon bedeli alınması planlanmakta olup 2020 yılı denetim döneminde bu konuda henüz yasal bir mevzuat çalışması tamamlanmamıştır.

MADEN SAHALARINDAKİ REHABİLİTASYON ÇALIŞMALARININ ETKİN YÜRÜTÜLMESİNİ TEMİNEN, GEREKLİ MEVZUAT VE İDARİ TEDBİRLER ALINMALI

Özetle maden sahalarındaki çevre uyum çalışmalarının ve rehabilitasyon çalışmalarının etkin yürütülmesini teminen bu çalışmaların maliyetini karşılayacak yeterli kaynak sağlama ve muhafaza etme anlamında gerekli mevzuat ve idari tedbirlerin alınmasının uygun olacağı düşünülmektedir.”