Antalya Ticaret Borsası Başkanı Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı son Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi’ne (Tarım-GFE) ilişkin, "Son 7 yılın en yüksek üçüncü eylül rakamı olmuştur. Yıllık yüzde 27,79’luk rakam ise son 6 yılın rekoru durumdadır" dedi.
Ali Çandır, yaptığı yazılı açıklamada, TÜİK’in açıkladığı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi’ni (Tarım-GFE) değerlendirdi. Eylül ayında tarımsal girdi endeksinin aylık bazda yüzde 1,56, yıllık bazda ise yüzde 27,79 olduğunu belirten Çandır, açıklamasında şunları kaydetti:
“Bu rakamlar, aylıkta yükseliş ve yıllıkta ise düşüş göstermiştir. Bu düşüşe rağmen 1,56’lık rakam, son 7 yılın en yüksek üçüncü eylül rakamı olmuştur. Yıllık yüzde 27,79’luk rakam ise son 6 yılın rekoru durumdadır. Mart ayından itibaren yıllık tarımsal girdi enflasyonu, son 6 yılın rekorlarını kırmaya devam etmektedir.”
"GÜBRE FİYATLARI UÇTU"
Tarımda kullanılan mal ve hizmet fiyatlarında aylıkta yüzde 1,74 ve yıllıkta yüzde 28,55’lik artış açıklandığını anımsatan Çandır, alt gruplara göre fiyat değişimlerinin, aylık olarak tohumda yüzde 0,09, enerjide yüzde 3,31, gübrede yüzde 6,21, ilaçta yüzde 1,45, veteriner hizmetlerinde yüzde 0,37, yemde yüzde 0,98 ve diğer kalemlerde ise yüzde 0,90 olarak ilan edildiğini kaydetti.
Çandır, ağustos ayındaki yıllık değişimlerin tohumda yüzde 10,20, enerjide yüzde 27,35, gübrede yüzde 71,47, ilaçta yüzde 12,33, veteriner hizmetlerinde yüzde 16,20, yemde yüzde 27,91 ve diğer kalemlerde ise yüzde 28,43 olarak ilan edildiğini; tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetlerin fiyatlarının ise aylık yüzde 0,42 ve yıllık yüzde 23,23’lük arttığını ifade etti.
"ÜRETİCİ ZARARDA"
Tarımsal üreticinin satış fiyatındaki enflasyonu ifade eden Tarım-ÜFE’nin eylül ayında aylık yüzde 1,46, yıllık ise yüzde 23,35 olarak ilan edildiğini kaydeden Ali Çandır, “Ağustos ayında olduğu gibi eylül ayında da ilan edilen rakamlar gösteriyor ki tarımsal üreticiler, aylık ve yıllık olarak zarar etmeye devam etmişlerdir. Bu zarar, aylıkta yüzde 16, yıllıkta ise yüzde 18 düzeyinde seyretmiştir” dedi.
Yurt içi ve yurt dışı üretici enflasyonlarının da tarım sektörünü dolaylı olarak etkilediğini vurgulayan Çandır, şunları belirtti:
“Eylül ayında açıklanan aylık yüzde 1,55 ve yıllık yüzde 43,96 düzeyindeki yurt içi üretici enflasyonu ile aylık yüzde 1,55 ve yıllık yüzde 28,87 düzeyindeki yurt dışı üretici enflasyonu, genel olarak sektörün geçmişten gelen maliyet yükünü gelecekte de artarak taşımaya devam edeceğini göstermektedir. Tarımsal dünya ile ilgili enflasyonlardan ortalama olarak yüzde 70 daha yüksek seyreden tarım dışı üretici enflasyonu, ülke genelinde hakimdir.”
İlan edilen rakamların tüketici enflasyonunun yükseleceği sinyali verdiğini ifade eden Çandır, üreticinin maliyet artışlarını ürün fiyatlarına yansıtamadığına dikkat çekti.
"DÜNYAYI ZOR GÜNLER BEKLİYOR"
Son 15 yıla göre dünyada tarım ve gıda fiyatları hızla artarken diğer emtia fiyatlarının da rekor kırdığını belirten Çandır, “Yani bir taraftan emtiada arz kısıtlamaları, lojistik darboğazları, ihracatı kısıtlayıcı politikalar hüküm sürerken diğer taraftan da tüm zamanların rekorlarını açık ara kıran küresel para bolluğu da azaltılmaya çalışılmaktadır. Yani küresel gelecek açısından kolay zamanlar bitmektedir” dedi.
Tarımsal faaliyetlerin kesintisiz ve büyüyerek devamını sağlayıcı politikaların gecikmeden uygulanması gerektiğini vurgulayan Başkan Çandır, “Mevcut durumda tarımsal faaliyetlerde bulunanlar, özellikle son 11 yılda, maliyet-gelir oranında ciddi zayıflamaya maruz kalmıştır. Özellikle yılbaşından bu yana açıklanan tarımsal enflasyon rakamları, bu zayıflık eğiliminin devam ettiğini göstermektedir. Mutlaka bu gidişatı tersine çevirecek sürdürebilir politikaları uygulamaya koymak zorundayız” açıklaması yaptı.