TUĞÇE BİÇER
Medya Araştırmaları Derneği (MEDAR), “Sosyal medya yasasının basın özgürlüğü üzerine etkisini” inceledi. Araştırmaya göre, en çok “Haber içeriği kaldırma talebi” “Yolsuzluk ve usulsüzlük” konulu haberlere geldi. En çok talep ise 103 içerik ile iş insanlarından ve 85 içerik ile bakanlardan geldi.
MEDAR, Temmuz 2020’de Meclis’te kabul edilen ve 1 Ekim 2020’de yürürlüğe giren Sosyal Medya Yasası’nın medya üzerindeki etkilerinin izlendiği, Sosyal Medya Yasası’nın Basın Özgürlüğü Üzerine Etkileri İzleme Araştırması’nı yayımladı. Araştırmada, Ekim 2020 ve Nisan 2021 tarihleri arasında haklarında kaldırma kararıçıkarılan haber içeriklerine yer verildi. Araştırma kapsamında 659 kaldırma kararı incelendi. Araştırmada, 12 temel haber konu başlığı oluşturuldu ve konusu hakkında yeterli veriye ulaşılamayan haberler ‘bilinmiyor’ olarak adlandırıldı. Araştırmada, kaldırılması talep edilen haber içerikleri; “Yolsuzluk ve usulsüzlük”, “Görevi kötüye kullanma”, “Siyasal çatışma”, “Cinayet”, “Çevre tahribatı”, “Taciz”, “Sabotaj”, “Darp etme ve yaralama”, “İntihar”, “Nitelikli dolandırıcılık”, “Kumar oynama” olarak sınıflandırıldı.
Araştırmaya göre, incelenen 658 içerik kaldırma kararından 336’sı“Yolsuzluk ve usulsüzlük” konulu haberlerden oluşuyor. İncelemede, 308 haber “Görevi kötüye kullanma”, 34 haber “Cinayet”, 30 haber “Siyasal çatışma”, 22 haber “Darp etme ve yaralama”, 14 haber “Taciz”, 11 haber “İntihar”, 9 haber “Kumar oynama”, 5 haber “Nitelikli dolandırıcılık”, 4 haber “Çevre tahribatı”, 1 haber “Sabotaj ve 12 haber de “Bilinmiyor” sınıflandırmasında yer aldı.
Araştırmaya göre, en çok içerik kaldırma kararı 103 haber ile iş insanları tarafından talep edildi. Bu grubu sırasıyla bakan (85 içerik), avukat (70 içerik), üst düzey bürokrat (66 içerik), sivil yurttaş (40 içerik), siyasi parti yöneticisi (37 içerik) akademisyen (36 içerik) unvanını taşıyan kişiler takip etti.
“YOLSUZLUK VE USULSÜZLÜK” KONULU HABERLERİ EN ÇOK İŞİNSANLARI KALDIRMAK İSTEDİ
Araştırma verileri, “yolsuzluk ve usulsüzlük” konulu haberler için kaldırma talebinde bulunan davacıların büyük çoğunluğunun iş insanları (69 içerik) ve üst düzey bürokratlardan (65 içerik) oluştuğunu gösterirken, “Yolsuzluk ve usulsüzlük” içeren haber içeriklerinin kaldırılması talebinde bulunan diğer davacıların ise avukat (47 içerik), bakan (40 içerik), ticari şirket (21 içerik), savcı (13 içerik) olduğunu ortaya çıkardı.
“GÖREVİ KÖTÜYE KULLANMA” KONULU HABERLERDE EN ÇOK BÜROKRATLAR DAVACI OLDU
Görevin kötüye kullanılması konulu haberlerde davacı olanlar 45 içerik ile bürokratlar oldu. İkinci sırada 44 içerik ile Bakanlar var. Kalan haberlerde de 33 içerik ile siyasi parti yöneticileri, 26 içerik ile iş insanları, 26 içerik ile akademisyenler, 24 içerik ile avukatlar ve 17 içerik ile belediye başkanları var.
"Cinayet", "Darp etme ve yaralama", "Taciz", "İntihar", "Kumar oynama", "Çevre tahribatı" konulu haberlerin kaldırılmasını talep edenler arasında ise sıralama şöyle:
“İş insanları (16 içerik), akademisyen (9 içerik), siyasal çatışma konulu haberlerin tamamı bakan (30 içerik). Darp etme ve yaralama konulu haberlerin kaldırılması taleplerinde neredeyse tamamında sivil yurttaşlar (20 içerik). Taciz konulu haberlerde, siyasi parti yöneticileri (6 içerik). İntihar konulu haberlerin tümünde sivil yurttaşlar (11 içerik). Kumar oynama konulu haberlerin tamamı sanatçı (9 içerik), çevre tahribatı konulu haberlerin bütünü ticari şirketler (4 içerik)."
KALDIRILMASI TALEPLERİNİN SEBEPLERİ
Araştırma’da, kaldırılması talep edilen haberlerin hukuken dayandırıldığı gerekçeler, “Kişilik haklarının ihlal edilmesi”, “Özel hayatın gizliliği”, “Masumiyet karinesinin ihlali”, “Lekelenmeme hakkı”, “Unutulma hakkı”, “Ticari itibarı zedeleme”, “Kamu yaranının bulunmaması”, “Telif hakkı ihlali (YouTube)” olarak sınıflandırıldı.
Buna göre, incelenen içeriklerden 580’i “Kişilik haklarının ihlali” gerekçesiyle kaldırılmak istendi. 58 habere ise “Unutulma hakkına” dayanarak kaldırılma talebi geldi. Geri kalan kaldırma dayanakları ise sırasıyla şöyle:
“Kamu yararının bulunmaması (42 içerik), özel hayatın gizliliği (40 içerik), masumiyet karinesinin ihlali (31 içerik), lekelenmeme hakkı (20 içerik), ticari itibarın zedelenmesi (15 içerik), telif hakkı ihlali (1 içerik), çocuk güvenliği politikasının ihlali (1 içerik), bilinmeyen (2 içerik).”
“EN ÇOK KALDIRMA KARARI CUMHURİYET GAZETESİNE OLDU”
Araştırma kapsamında toplamda 35 yayın organı takip edildi. Yayın organlarışöyle:
“ABC Gazetesi, Artı Gerçek, BBC Türkçe, Bianet, Birgün, Cumhuriyet, dokuz8HABER, Duvar, DW Türkçe, Evrensel, Fox TV, Gazete Fersude, Gazete Kolektif, Gazete Manifesto, Gazete Yolculuk, Gerçek Gündem, Halk TV, İleri Haber, Karar, Medyascope, ODA TV, P24, Sendika.org, SoL, Sözcü, Sputnik Türkçe, T24, TELE1, Tükenmez Haber, Umut Gazetesi, Yeni Yaşam, Yeni1Mecra, Yeniçağ, Yurt Gazetesi, 140Journos.”
Taramanın yürütüldüğü zaman aralığında yayınladığı içeriğe yönelik en çok kaldırma kararının alındığı kurum Cumhuriyet Gazetesi (80 içerik) oldu. Onu, BirGün Gazetesi (68 içerik), Oda TV (52 içerik), T24 (47 içerik), Sözcü Gazetesi (39 içerik), dokuz8HABER (36 içerik), Gerçek Gündem (36 içerik), SoL (34 içerik), TELE 1 (32 içerik), Yeniçağ (31 içerik) mecraları takip etti.
Araştırma kapsamında 10’dan az kaldırma kararı ile karşılaşan kurumların başında Gazete Yolculuk (6 içerik) geldi. Onu, Tükenmez Haber (5 içerik), Gazete Kolektif (5 içerik), Bianet (3 içerik), Sendika.org (3 içerik), Umut Gazetesi (2 içerik) DW Türkçe (2 içerik), Yeni Yaşam (2 içerik), Gazete Fersude (2 içerik), P24 (2 içerik), BBC Türkçe (1 içerik), Yeni1Mecra (1 içerik), 140Journos (1 içerik), Fox TV (1 içerik), Medyascope (1 içerik) izledi.