ŞEYMA PAŞAYİĞİT

TBMM İnsan Hakları Komisyonu Hükümlü ve Tutuklu Haklarını İnceleme Alt Komisyonu; Kırıkkale ve Keskin Ceza İnfaz Kurumları ile Afyonkarahisar Ceza İnfaz Kurumu’nda inceleme yaptı. İnceleme sonrası hazırlanan raporlarda, “çıplak arama” uygulamasına ilişkin tespitler dikkat çekti. İki kurumda da tutuklu ve hükümlüler, “girişte detaylı aramanın tamamen çıplak hale getirilmek suretiyle, hukuka aykırı bir biçimde arandığı ve itiraz edilmesi durumunda darp edildikleri ve hakarete maruz bırakıldıklarını” anlattı. Suların içilebilir olmadığı; annesi ile barınan çocuklara ayrı yatak ve uygun besin maddelerinin verilmediği şikayetleri de raporda yer aldı. Komisyon toplantısında ise Cezaevi ve Tevkifevleri Genel Müdürü Yunus Alkaç, salgın sebepli açık görüş sınırlaması hakkında “Açık görüş yaptırmamak lehimize olan bir şey. Bağlayıcı konuşamam ama bunu planlıyoruz. En kısa sürede açmak istiyoruz” dedi.

TBMM İnsan Hakları Komisyonu Hükümlü ve Tutuklu Haklarını İnceleme Alt Komisyonu, 4 tanesi geçtiğimiz ay olmak üzere toplam 14 kez cezaevi incelemesi yaptı. Komisyon bugün, Kırıkkale ve Keskin Ceza İnfaz Kurumları İnceleme Raporu ile Afyonkarahisar Ceza İnfaz Kurumu İnceleme Raporu’nu incelemek üzere toplandı. Cezaevi ve Tevkifevleri Genel Müdürü Yunus Alkaç da toplantıya katıldı.

ÇIPLAK ARAMA UYGULAMASI, RAPORLARA YANSIDI

Tutuklu ve hükümlülerle görüşmelerin ardından tutulan iki raporda da “çıplak arama” uygulaması başta olmak üzere birçok insan hakkı ihlali yer aldı. Kırıkkale F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumu, Afyonkarahisar 1 Numaralı Kapalı Ceza İnfaz Kurumu ve Afyonkarahisar 2 Numaralı Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda bulunan tutuklu ve hükümlüler, “çıplak arama” uygulamasını anlattı.

KIRIKKALE F TİPİ’NDE, HAVALANDIRMA ALANININ TEL İLE KAPATILMASI ŞİKAYETİ

Rapora göre; Kırıkkale F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda bazı hükümlü ve tutuklular, kuruma girişte detaylı aramanın tamamen çıplak hale getirilmek suretiyle hukuka aykırı bir biçimde arandığı ve itiraz edilmesi durumunda darp edildikleri ve hakarete maruz bırakıldıklarını anlattı.

Tutuklu ve hükümlüler, özellikle dış hastanelerde kelepçeli muayene uygulamasının olduğu, görevli personelin hasta-doktor mahremiyetini ihlal edecek şekilde muayeneye nezaret ettiği, doktor tarafından kelepçelerin çıkarılması talep edildiğinde jandarma personelinin tüm sorumluluğun doktora ait olduğuna dair belge imzalamasını istediği, buna bağlı olarak da doktorun sorumluluk almak istemediğinden şikayet etti.

Telefonla görüşme süresinin 20 dakika olarak belirlendiği ve bölünerek birden fazla arama yapılmasına izin verilmediği, görüşlerin hafta sonuna alınmaması nedeniyle çocuklu hükümlü ve tutukluların çocuğun okula gitmek veya ziyarete gelmek şeklinde bir seçime zorlandığı, suların içilebilir olmadığı, akşam yemeklerinin hem yetersiz olduğu hem yenilemeyecek durumda olduğu, odalarda yapılan aramalarda eşyalara zarar verildiği, üç kişi kapasitesi olan bir odada dört kişi barındırıldığından bir kişinin yerde yatmak zorunda kaldığı, kitap sayısının kişi başı 10 adet ile sınırlı olduğu, üzerinde ‘görüldü’ mührü olan kitaplara ve diğer yayınlara dahi kimi gerekçelerle aramalarda el konulduğu hatta disiplin soruşturmaları açılabildiği, mektupların gönderilmesinde sorunların yaşandığı, yakınının ölmesine rağmen mazeret izinlerinin güvenlik gerekçesiyle kullandırılmadığı, havalandırma için kullanılan alanın üstünün fens teli ile kapatılması nedeniyle havalandırma imkânından yeterli düzeyde yararlanılamadığı beyanları ayrıca yer aldı.

KESKİN T TİPİ’NDE, ÇOCUĞU OLAN KADINLARDAN GIDA VE YATAK SERZENİŞİ

Keskin T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda da su kesintileri nedeniyle su temininde sorun yaşandığı, kapasite üzerinde hükümlü ve tutuklu barındırılan odalarda yerde yatanların olduğu, annesi ile barınan çocuklara gelişimlerine uygun besin maddelerinin yeterli düzeyde verilmediği, bu nedenle annesinin kendisine verilen ve zaten yeterli olmayan yemeği çocuğuyla paylaşmak zorunda kaldığı, hem anne hem de babanın ceza infaz kurumunda olması durumunda çocuğun babası ile ilişki kurmasına imkân verilmediği, görüşlerde sadece iki kişiyle izin verildiği için iki çocuğu olanların aynı anda iki çocuğu ve eşiyle birlikte görüşme imkânı bulamadığı, annesi ile barındırılan çocuklara ayrı yatak verilmediği şikayetleri yer aldı.

AFYONKARAHİSAR 1 NO’LU İNFAZ KURUMU’NDA, SULARIN PİS OLMASI ŞİKAYETİ

Afyonkarahisar 1 Numaralı Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda da bir kısım hükümlü ve tutuklu, kuruma girişte tamamen çıplak hale getirilmek suretiyle hukuka aykırı bir biçimde arandıkları ve itiraz edilmesi durumunda darp edildikleri ve hakarete maruz bırakıldıklarını anlattı.

Tutuklu ve hükümlüler; kurum revirine sadece perşembe günü çıkılabildiği, cuma günü rahatsızlanan biri olduğunda bile bir sonraki perşembe gününün beklemek zorunda kalındığı, 20 dakika ve bir arama olarak belirlenen telefon konuşma izinlerinin çok erken saatlere konulması nedeniyle aranan kişiye ulaşmakta zorluk çekildiği, ziyaret sürelerinin bir buçuk saat olarak belirlenme imkânı olmasına rağmen bu sürenin idare tarafından 45 dakika verildiği, suların içilebilir olmadığı gibi kokulu ve kirli olması nedeniyle temizlikte kullanmanın dahi zaman zaman mümkün olmadığını beyan etti. Bir hükümlü de not defterine el konulduğunu sonrasında infaz hâkimliği kararı olmasına rağmen el konulan not defterinin geri verilmediğini aktardı.

Afyonkarahisar 2 Numaralı Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda da tamamen çıplak arama yapıldığı yönünde şikayetlerde bulunuldu. Ayrıca; su kotası nedeniyle hem hijyen hem de sağlık sorunları yaşanabildiği, kantinde satılan ürünlerin fiyatlarının çok pahalı olduğu belirtildi.

CHP’DEN EK RAPOR: BAZILARI ÇIRILÇIPLAK ARANDIĞINI SÖYLEDİ

Komisyon üyesi olan CHP Ankara Milletvekili Ali Haydar Hakverdi ve CHP İstanbul Milletvekili Enis Berberoğlu’nun hazırladığı “ek görüş raporunda” ise şu ifadelere yer verildi:

“Cezaevlerinde 18 aydır açık görüş yapılmıyor, kapalı görüşler de çok sınırlı. Ziyaretçi kısıtlamalarından kaynaklı mahkumlar, ‘evladımın 18 aydır kokusunu içime çekemedim’, ‘Ben içeri düştükten sonra evladım doğdu, kapalı görüşte sarılıp temas kurup oynatamıyorum, telli camın arkasından da iletişim kuramıyoruz, artık uzun yoldan gelmek istemiyor; çünkü baba sevgisi alamadı’, ‘7 yıldır annemi göremiyorum, yol uzak, para yok sevk de yapmıyorlar ailemin yanına’ serzenişlerinde bulundular.

Mahkumlara kelepçeli muayene kural haline gelmiş. İnsan onuruna aykırı kelepçeli muayeneyi mahkumlar kabul etmiyor. ‘Doktora gidebilmek bir dert, muayene olabilmek ayrı bir dert. Bazen revir için başvuruyorum, haftada bir sıram gelene kadar şikâyetim anlamsız kalıyor’ diyen mahkumlar oldu.

Çıplak arama konusunda; bazı mahkumlar iç çamaşırının üzerine ameliyat önlüğü verilerek, bazıları ise çırılçıplak arandığını söylediler.”

CHP’Lİ HAKVERDİ, AÇIK GÖRÜŞLERİN GELMESİNİ TALEP ETTİ

Komisyonda söz alan CHP Ankara Milletvekili Ali Haydar Hakverdi, Covid-19 nedeniyle açık cezaevindeki hükümlülerin izin sürelerinin sona ermesini gündeme getirerek, “Salıverilen mahkumlarla ilgili geçen hafta görüşüldü. Bir belirsizlik var. 6 ay mı 1 yıl mı uzatılacak? Netleşmemişti. Bir an önce karar verilmesi lazım. Bizce Adalet Bakanlığı’na uzatma yetkisi verilsin ve kullanılsın” değerlendirmesini yaptı.

Cezaevindekilerin açık görüş sınırlamasına da değinen Hakverdi, “Açık görüşler, yaklaşık 20 aydır kapalı. Ayın 30’undan sonra açık görüşün de sağlanması kanaatindeyiz. Biz stadyumları dolduruyoruz. ‘Ben çocuğum doğduğunda kapalı cezaevine düşmüştüm, çocuğumun kokusunu alamıyorum, çocuk camın arkasında beni görmek istemiyor’ diye çok sayıda talep geldi” diye konuştu.

CHP’Lİ ERONAT, SEVK PROBLEMLERİNİ ANLATTI

AKP Diyarbakır Milletvekili Oya Eronat, “Afyon’da dikkatimi çeken şu oldu. İzmir mahkumları depremden sonra Afyon’a gönderilmiş. ‘Afyon’a gönderilmişsek ailemizin yakınında sevkimiz yapılabilir’ diyorlar. Eşiyle aynı cezaevindeyken farklı cezaevine düşenler var. Isınma problemi olduğu söyleniyor. PKK koğuşunda defterini isteyenler oldu” diye talepleri aktardı.

BERBEROĞLU, YEMEK PROBLEMİNİN ADALET BAKANLIĞI’NA BİLDİRİLMESİ GEREKTİĞİNİ SÖYLEDİ

CHP İstanbul Milletvekili Enis Berberoğlu, “Bir yemek sorunu var ki baya başat sorun. Yarın Adalet Bakanlığı bütçesi var. Önerim mevcut bütçenin yetmeyeceği belli. Dolar da artıyor. Bahse konu kişiler alternatif beslenme olanağı olan kişiler değil. İaşe ile karnını doyurmak zorunda olan insanlar” diyerek, Adalet Bakanlığı’nın yarın yapılacak bütçe görüşmeleri öncesinde durumun bildirilmesi gerektiğini aktardı.

CEZAEVİ MÜDÜRÜ, ‘DETAYLI’ ARAMANIN AYRINTILARINI AKTARDI

Yunus Alkaç, geçtiğimiz günlerde Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Yönetmelik’te yapılan değişiklik ile “çıplak arama” ifadesinin yerine “detaylı arama” ifadesi getirildiğini anımsattı. Yunus Alkaç, şöyle konuştu:

“Cezaevleri o kadar kendilerine özgün alanlar ki; bir taraftan insan hak ve onurunu korumak bir taraftan hükümlü ve tutukludan oluşan kitleden oluşması durumundan dolayı asayişi dengeli götürmek zorundayız. Bunların biri diğerinin alternatifi değil. Uygulamalarımız, planlarımız da tamamen bu doğrultuda gidiyor. Cezaevlerin toplu yaşanan yerler, fiziksel olarak kullanabileceğiniz alanlar sınırlı. Kırıkkale, Keskin ve Afyon’da bazı konular öne çıkıyor. Katıldığımız noktalar var ama her cezaevinde belli ana başlıklar her toplantıda gündemimize geliyor. Az veya çok kurgumuzu gözden geçirmek anlamında da detaylı arama konusu bunlardan bir tanesi. Detaylı arama değişikliğinin sadece bir kavram değişikliği olmadığını düşünüyorum. İhtiyaç duyuyoruz. Oraya ilk kez girenin, içeridekine zarar vermemesi anlamında çok gerekli. Bazen çok marjinal olaylarla karşılaşıyoruz. Biz güvenlik bariyerimizi de bu marjinal olaylar üzerinden kurmak zorundayız. Cezaevi personeline söylemek istediğimiz şu, ‘detaylı aramaya işi getirmemek zorundasın, son alternatif tek kullanımlık giyim önlüğü ver ve çıplaklık olgusunu yansıtma.’ Haklı olarak ‘önemli olan uygulama’ diyebilirsiniz. Eğitim noktasında çok titiziz. Türkiye genelinde 5 eğitim merkezimiz var.”

CEZAEVİ MÜDÜRÜ ALKAÇ: GÖRÜŞLERİ AÇMAK İSTİYORUZ

Yunus Alkaç, açık görüş sınırlaması hakkında bilgi verdi. Alkaç, COVİD-19 döneminde yatılı olarak cezaevlerinde kaldığını ancak bu uygulamadan yaklaşık 10 gün önce vazgeçildiğini ve personelin normal düzenine döndüğünü aktardı.

Alkaç, “Görüş bir hükümlüyü hayata bağlayan belki en önemli faktör. Aldığımız tedbirleri gevşetmek belki vaka sayısını patlatacaktı. Açık görüşleri açmak istiyoruz. Güvenlik ve asayiş kriterlerimizi destekleyen bir şey. Açık görüş yaptırmamak lehimize olan bir şey. Bağlayıcı konuşamam ama bunu planlıyoruz. En kısa sürede açmak istiyoruz. Çok uzun süreceğini sanmıyorum. Belki iki kapalı bir açık. Bunu belki hükümlünün aşılı olmasını da gözetebiliriz. Çalışması devam ediyor” bilgisini verdi.