Prof. Dr. Aykut Erkal ve yüksek lisans öğrencisi Zahraa Husham Ibrahim Hilmi, cami minarelerinin doğal titreşim periyotlarının belirlenmesine yönelik önemli bir bilimsel çalışmaya imza attı.

Altınbaş Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aykut Erkal'ın yürütücülüğünde gerçekleştirilen araştırmada, tarihi ve modern minarelerin ilk dört doğal titreşim periyodunu ampirik (üretilen verilere dayalı) formüllerle hesaplamaya imkân tanıyan yeni bağıntılar geliştirildi. Çalışma, mühendislik alanında uluslararası saygınlığa sahip Structures dergisinde yayımlandı.

Deprem mühendisliği ve kültürel mirasın korunmasına katkı

Prof. Dr. Erkal, araştırmanın hem deprem mühendisliği hem de tarihi yapıların korunması alanında gelecek çalışmalara zemin hazırlayacağını belirterek, "Çalışmamızla, minarelerin malzeme ve geometrik özellikleri dikkate alınarak, dinamik davranışlarını değerlendirmeye yönelik pratik ve yeterli derecede güvenilir bir yöntem sunduk. Bu sayede mevcut minarelerin değerlendirilmesi ve yeni minare tipi yapı tasarımlarında önemli bir yol gösterici olan ilk dört periyot çok pratik bir şekilde belirlenebiliyor" dedi.

Titreşim periyotları üç yöntemle belirleniyor

Araştırmada, minarelerin titreşim periyotlarının belirlenmesinde kullanılan üç yöntem incelendi:

"Yerinde ölçümle gerçekleştirilen deneysel yöntemler,

Bilgisayar destekli matematiksel modelleme,

Ampirik formüller".

Geliştirilen yeni bağıntılar ise özellikle ampirik yöntemlere katkı sağlayarak, hızlı, ekonomik ve etkin çözümler sunuyor.

Geniş ölçekli analiz ve başarılı sonuçlar

Araştırmada 189 farklı minare tipinin matematiksel modeli oluşturularak kapsamlı analizler yapıldı. Elde edilen dört farklı bağıntı, daha önce deneysel verisi bulunan 35 minare üzerinde test edildi. Özellikle birinci doğal titreşim periyoduna ilişkin 5 değişkenli bağıntının, bu minarelerin 28'inde, yüzde 19'dan daha düşük hata payıyla doğru sonuçlar verdiği tespit edildi.

Bu çalışma sayesinde mühendisler, bir minarenin olası bir depremde nasıl davranacağını hızlıca değerlendirme fırsatı bulabilecekler. Araştırma, kültürel miras niteliğindeki yapıların korunmasına ve afetlere karşı dayanıklılıklarının artırılmasına önemli katkılar sunuyor.

Kaynak: IHA